Een dikke week geleden stond ik in de papierenhandel AVA om mijn nieuwe set kleurpennen uit te kiezen. Ik ben er namelijk verslaafd aan, aan die kleurpennen: hoe meer kleurtjes ik kan gebruiken wanneer ik iets noteer, hoe liever. Ooit kreeg ik bijna een paniekaanval op het werk omdat ik ze niet bij me had. Ik voelde me reddeloos verloren want het was een gewoonte geworden om elke dag kleur te geven aan mijn taken!

Mijn paniekaanval gaf me tot stof tot nadenken: welke gewoontes heb ik op het werk? Welke rituelen vinden er plaats? Hoe dragen die bij tot mijn werkgeluk?

Foto: content-pixie-m-gqDRzbJLQ-unsplash

Kracht van gewoontes

Gewoontes vormen een aaneenschakeling van handelingen die we automatisch en herhaald uitvoeren. Ze staan los van belangrijke gebeurtenissen in het leven, ze hebben geen diepere betekenis. Zoals tandenpoetsen, een ommetje maken om je dag te beginnen…of ja, kleurtjes gebruiken om je to do’s te noteren!

Een aantal gewoontes zijn mijn werkdag binnengeslopen zonder dat ik het besefte. En het mooie eraan is dat ze ook heel wat voordelen opleveren. Ik heb o.a. de vaste gewoonte om mijn bureau in te richten volgens de taken die ik ga afhandelen: ik leg dan de pakketjes administratie klaar die ik wil afwerken, de documenten die ik zou willen gelezen hebben. Andere papieren verdwijnen in de opbergkast. Op die manier schep ik structuur.

Gewoontes geven me een gevoel van controle. Op een chaotische dag ben ik geneigd om toch nog snel naar de koffiemachine lopen en te nippen van een overheerlijke koffie…want dat moment betekent voor mij altijd een rustpunt. Dan krijg ik toch het gevoel dat ik vat heb op mijn hectische werkdag. Of ik ga tussen de middag een frisse neus te halen. Kwestie om mijn gedachten te ordenen en mijn gevoelens tot rust te brengen.

En zo zijn er ook nog gewoontes die je werkdag kunnen opvrolijken. Word je gelukkig van een foto van je partner, je kinderen, je huisdier, enz. ? Maak er dan een gewoonte van om je bureau te versieren met een paar persoonlijke items. Zeker als je zoals in mijn geval aan een flexdesk werkt en nooit weet op welke plaats je zal gaan zitten. Dat maakt het al een beetje persoonlijker.

Heb je in de ochtend rust nodig om je werkdag te kunnen organiseren? Ik durf dan wel mijn oordopjes in te steken zodat ik er ongestoord kan aan beginnen. Ik maak er (meestal) een gewoonte van om mails te behandelen ’s ochtends en een keer in de namiddag. Op die manier blijf ik in werkflow.

Individueel en collectief: van gewoonte naar ritueel

Gewoontes die ik deel met collega’s, zoals samen een koffie nemen of de lunchpauze delen: ze voelen steeds meer aan als rituelen. Rituelen die zorgen voor verbinding, gezelligheid, vertrouwen, welzijn. Al die kleine momenten grijpen we ook wel aan om te klagen, frustraties te uiten…en toch zorgt dit ook net voor meer verbondenheid. Wat we delen, brengt ons ook dichter bij elkaar.

Die rituelen boosten ook het zelfvertrouwen. Het zijn momenten die je eigenwaarde een duwtje geven wanneer je merkt dat collega’s ervoor kiezen om jou in dit ritueel op te nemen.

We zijn soms geneigd om gedeelde momenten over het hoofd te zien wanneer de werkdruk hoog is. Ik heb er begrip voor want ik zondig er mij ook te pletter aan! Als ik denk aan die dagen waarop ik liever een gevecht aanging met mijn eigen gedachten…terwijl ik weet dat het soms zo kan opluchten om ze eens te delen met collega’s. Of anderen gezellig samen zien genieten van een koffie of thee wanneer ik me in alle haasten rep naar een vergadering…Ik hoor het mezelf nu bijna luidop zeggen: maak ik hier nu eindelijk weer een goede gewoonte van?

Opgelegde rituelen

Mijn ervaring leert me dat een ritueel zal werken als de leden eraan willen deelnemen. Stel: je werkt in een grote afdeling. De kans is ontzettend groot dat die uit subgroepen bestaat: teams die vaak samenwerken, collega’s die steeds met dezelfde collega’s optrekken, enz. Waar managers en supervisors soms in de fout gaan, is dat ze rituelen willen opleggen. Managers menen dat ze vaste, collectief gedeelde momenten in het leven moeten roepen om eenheid te bewerkstelligen. En ze gaan ervan uit dat iedereen na verloop van tijd ook met iedereen zal optrekken of alles met elkaar zal delen. Zoals: collectieve koffiepauzes die regelmatig worden georganiseerd en waar iedereen naartoe moet om te overleggen over het werk. Vergaderingen waar iedereen moet kennismaken met iedereen. Teambuildingdagen waar elk team naartoe moet om samen te werken met teamleden met wie het geen voeling heeft of überhaupt minder mee samenwerkt.

Het ritueelidee van een supervisor stemt niet noodzakelijk overeen met de verwachtingen van een werknemer. Rituelen vloeien voort uit je persoonlijkheid, je eigen context en gedrag. Ben je iemand die graag werk en privé gescheiden houdt? Dan wil je misschien ook niet deelnemen aan zo’n teambuildingdag.

Wat opgelegd wordt, voelt niet natuurlijk aan. Bovendien zullen collega’s ook snel in oude gewoontes hervallen waarbij er opnieuw subgroepen ontstaan. Met bijhorende subrituelen. En blijft er na de teambuildingdag ook weinig collectief gevoel over.

Een idee is om medewerkers zelf te vragen naar welk ritueel zij willen. Daar behoren vast ook activiteiten toe waar iedereen zich goed bij voelt. Er is bovendien niets mis mee om subgroepen en subrituelen te laten bestaan. Volgens mij reflecteren ze perfect de maatschappij binnen onze werkwereld.

Ook binnen een team kan de manager verbinding creëren door stil te staan bij de rituelen die belangrijk zijn voor zijn team. Als leidinggevende hou je de vinger aan de pols bij wat er in je team leeft. En kan je sneller inspelen op momenten waarop het team het moeilijk heeft en behoefte uit aan verbinding.

Een gebrek aan rituelen heeft dan weer het omgekeerde effect. Vertrouwde rituelen zoals verjaardagen vieren, een afscheidsdrink organiseren…als je als manager die rituelen wegneemt ten koste van economische efficiëntie, jaag je medewerkers weg.

Aan de slag!

Laat je leiden door gewoontes die voor jou krachtig werken. Forceer het niet om gewoontes aan te leren als ze niet bij jou passen. En zeg jezelf dat elke stap telt.

Ik hou voor ogen dat elke gewoonte die me helpt, een overwinning is voor mezelf. Ik werkte vroeger zelf veel chaos in de hand door veel laten slingeren op mijn bureau. Stap voor stap leerde ik orde te krijgen. En leer ik leven met een terugval…dan mag er wel eens chaos zijn, als mijn geest dat nodig heeft 😊.

Betrek ook je collega’s als je behoefte hebt aan verbindende rituelen om rust te vinden in drukke tijden. Want het is mooi om samen kleine rituelen te creëren die zorgen voor meer veerkracht en welzijn op het werk.